De update van de rekenmethodiek voor de nutriscore

Mijnheer de minister, de nutriscore werd enkele jaren geleden ingevoerd om de consument te informeren over de voedingswaarde van producten. We weten echter dat hij gecontesteerd wordt, omdat hij niet altijd in lijn zou liggen met de algemene voedingsrichtlijnen. Het wetenschappelijke comité dat de nutriscore opvolgt, werd gevraagd aanbevelingen te doen voor een update van de berekeningsmethode. Dat advies werd recent uitgebracht en de zeven landen die het systeem gebruiken, hebben zich akkoord verklaard om het label aan te passen. Deze zomer werd bekend dat in Italië de nutriscore niet langer mag worden gebruikt. Volgens de Italiaanse mededingingsautoriteit kan de arbitraire en bevooroordeelde classificatie van de nutriscore de consument misleiden. Wat is uw visie op de Italiaanse analyse dat de nutriscore een misleidend effect kan hebben? Internationaal onderzoek waaraan ook de Universiteit Antwerpen heeft meegewerkt, toont aan dat expliciete waarschuwingen, bijvoorbeeld voor een hoog vetgehalte, eventueel in combinatie met uitroeptekens, beter werken dan kleurensystemen. Heeft dit gevolgen voor de herziening van de nutriscore? Het wetenschappelijk comité stelde voor om de scores van de quoteringen A en B te verstrengen met één punt, waardoor minder producten tot die categorieën zouden behoren. Wat is de houding van België tegenover die adviezen? Werden die allemaal uitgevoerd? Wanneer in 2023 komt de aangepaste versie van de nutriscore er?

Minister Frank Vandenbroucke: Mevrouw Claes, zoals u weet heeft ons land de nutriscore in april 2019 formeel aangenomen. Ik zal de redenen voor de invoering ervan nog eens opsommen, hoewel ik er niet aan twijfel dat u die beroepsmatig zeer goed kent. Ten eerste is dit aanvullend systeem voor voedingsinformatie wetenschappelijk onderbouwd. Ten tweede is het systeem gebaseerd op meer dan 70 internationale publicaties. Ten derde wordt de nutriscore gesteund door de Wereldgezondheidsorganisatie, het International Agency for Research on Cancer en sinds kort ook het Joint Research Centre, in het rapport over front-of-pack nutrition labels, de zogenaamde FOPNL. Ten vierde werd het systeem door zes andere landen aangenomen. Ten vijfde wordt de relevantie en de actualisering ervan volgens de recentste wetenschappelijke gegevens door een uitgebreid wetenschappelijk comité gewaarborgd. Deze argumenten hebben allemaal een rol gespeeld bij de formele beslissing voor de invoering van de nutriscore in 2019. De collega's Dermagne en Clarinval en ikzelf hebben in juli gereageerd op een brief van de Italiaanse ambassadeur in België over het systeem Nutrinform dat Italië toepast. Mijn administratie volgt al enkele jaren de ontwikkeling van dit Italiaanse systeem. Wij zijn er niet van overtuigd dat dit Italiaanse systeem toegevoegde waarde heeft om de consument te helpen gezondere keuzes te maken, als aanvulling op de voedingswaardevermelding. De door Nutrinform verstrekte informatie is vergelijkbaar met de voedingswaardevermelding. Het gebruik van het batterijsymbool kan een verkeerde boodschap geven aan de consument, die de indruk kan krijgen dat een volle batterij een te bereiken doel is, wat natuurlijk niet het geval is voor voedingsstoffen waarvan de consumptie moet worden beperkt. Wij steunen dat systeem niet en zijn bezorgd over de pogingen van Italië en andere landen als Tsjechië en Roemenië om de goedkeuring te belemmeren van een FOPNL dat wetenschappelijk is gevalideerd op Europees niveau. Wij hebben bijzondere aandacht voor dergelijke pogingen om het vrij verkeer van producten met een nutriscore in die landen in het bijzonder te belemmeren. We zullen de Europese Commissie daarover aanspreken, om te bekijken hoe er moet worden gereageerd in het kader van het verdrag over de werking van de Europese Unie. Ten tweede, ik maak even een bedenking over de Antwerpse studie met Jeroen De Man over maatregelen inzake etikettering die bijvoorbeeld in Chili en Mexico werden genomen, met waarschuwingsetiketten waarop een hoog gehalte aan suiker, zout, calorieën en verzadigde vetten wordt vermeld, en die doeltreffender zouden zijn dan andere FOPNL zoals de nutriscore. Naast die Antwerpse studie zijn er meer dan 70 studies die de waarde en de superioriteit van de nutriscore ten opzichte van een andere vorm van voedingswaardeetikettering aantonen. Chili heeft overigens het hoogste percentage overgewicht en obesitas van alle landen van de OESO. Het scoort met 74 % nog slechter dan Mexico met 72,5 % en de Verenigde Staten met 71 %. Dat is niet echt een goede referentie, zou ik denken. Toen die landen dat systeem aannamen, had Frankrijk het systeem van de nutriscore nog niet formeel goedgekeurd.

Het grootste voordeel van de nutriscore ten opzichte van de waarschuwingsetiketten is dat die op alle levensmiddelen kan worden aangebracht en een voedingsscore geeft die alle voedingsparameters, zowel de goede als de slechte, integreert. Op die manier wordt de consument niet geconfronteerd met een etiket dat weliswaar de aanwezigheid van een grote hoeveelheid suiker, zout, calorieën of verzadigde vetten aangeeft, maar hem niet in staat stelt om conclusies te trekken over de intrinsieke voedingswaarde van het product. We hebben ook vaak te maken met consumenten die niet meer weten hoe ze het minst slechte product binnen een categorie moeten onderscheiden, omdat alles wordt aangeduid als 'rijk aan'. De nutriscore daarentegen maakt het mogelijk om binnen enkele seconden de beste keuze te zien binnen een bepaalde categorie producten, zoals pizza's, chips of ontbijtgranen. Het nutriscoresysteem is zeer gebruiksvriendelijk, omdat het voor de consument gemakkelijk te lezen is, ondanks de vele voedingselementen waarmee rekening wordt gehouden om een bepaalde score vast te leggen. Vaak ten onrechte bestempeld als simplistisch, hanteert het systeem eigenlijk een strikte berekeningsmethode. Wij denken vooralsnog dat het beter is een systeem te hebben dat de beste producten binnen dezelfde categorie voedingsmiddelen identificeert dan gewoon bepaalde producten uit te sluiten. Het is ook belangrijk te onthouden dat de nutriscore een van de vele instrumenten is om mensen te helpen hun eetgewoonten te veranderen. Het is natuurlijk geen wondermiddel. Er moeten veel andere hefbomen worden gebruikt, zoals de beperking van voedingsmarketing gericht op kinderen. Ten derde, in juli van dit jaar is het algoritme van de nutriscore geëvalueerd om de doeltreffendheid ervan te versterken en om het systeem nog meer in overeenstemming te brengen met de voedingsaanbevelingen. Deze verbetering is in eerste instantie gericht op voedselgroepen, waaronder vetten, onder andere plantaardige oliën, vis en zeevruchten, graanproducten, in het bijzonder brood, en zuivelproducten, waaronder kazen. Zo zullen sommige scores worden verbeterd, met name voor bepaalde kazen, olijf-, koolzaad- en zonnebloemolie en volkoren producten, terwijl andere scores zullen worden verlaagd, zoals voor verschillende producten op basis van rood vlees, pizza's en ontbijtgranen. Het steering committee van de zeven landen die de nutriscore hebben aangenomen, staat volledig achter de wijzigingen in het algoritme om het nog meer in overeenstemming te brengen met de huidige voedingsaanbeveling. De volgende stap om de volledige evolutie van het algoritme af te ronden is gepland eind dit jaar, met voorstellen voor de herziening van het algoritme voor dranken. Een wijziging van het grafische logo van de nutriscore staat momenteel niet op de planning. De wijzigingen zullen naar verwachting in de loop van 2023 worden aangenomen, zodat de fabrikanten voldoende tijd hebben om hun etiketten aan te passen.

Mieke Claes (N-VA): Mijnheer de minister, ik dank u voor het uitgebreide antwoord. Dit systeem zal zeker voordelen bieden. U zei zelf al dat het als gebruiksvriendelijk erkend wordt. Toch wil ik aandringen op een evaluatie, want in de praktijk merken we dat dit systeem niet altijd even duidelijk is voor mensen die behoefte hebben aan advies over gezonde voeding. Veel mensen kampen momenteel met overgewicht of obesitas en proberen gezond te eten. Hoewel het systeem gebruiksvriendelijk is en duidelijkheid kan scheppen, blijft het soms toch nog verwarrend. Ik roep dus op tot waakzaamheid.